پای ضربدری یا ژنووالگوم، یک بدفرمی یا بدشکلی استخوانی که در آن زانوها در حالت ایستاده بیش از حد به یکدیگر نزدیک میشوند، در حالی که مچ پاها فاصلهی زیادی از یکدیگر دارند. اغلب کودکان، خصوصا وقتی که پاهایشان به سمت داخل چرخیده و میایستند، پاهایشان حالت ضربدری دارد که پدیدهی شایعی است. این حالت همچنین در کودکان نوپایی که سعی میکنند برای اولین بار بایستند و تعادل خود را حفظ کنند و همچنین برای اولین بار راه بروند و بدوند، دیده میشود.
با رشد کودک و بالا رفتن سن او تا حدود 7 یا 8 سالگی، شکل پاها به صورت خود به خود اصلاح میشود و حالت پاها طبیعیتر شده و وضعیت آنها به شکلی میشود که تحمل وزن به صورت متوازن باشد. کودک نیز میآموزد که برای حفظ تعادل خود باید پاهایش را به شکل صحیحی روی زمین بگذارد و دیگر پای خود را سمت داخل نمیچرخاند و به همین خاطر زانوهایش دیگر حالت ضربدری ندارند. اما در صورتی که حالت ضربدری پاها با وجود رشد کردن کودک و رسیدن او به این سن، همچنان اصلاح نشده است و یا در صورتی که حالت ضربدری پاها در سنین بالاتر ایجاد شود، لازم است برای درمان پا ضربدری اقدام شود.
وجود حالت زانو ضربدری در کودکانی با سنین کمتر امری طبیعی است اما در صورتی که این مشکل با رشد کودک به تدریج اصلاح نشود و همچنان به همان صورت باقی بماند، ممکن است مشکلی زمینهای باعث این حالت شده باشد که نیاز به رسیدگی و درمان دارد.
برخی از عواملی که میتواند در ابتلا به پا یا زانوی ضربدری نقش داشته باشد عبارتند از:
ضربدری بودن پای کودکان حالتی طبیعی است و موجب بروز علائم دیگری در کودک نمیشود. اما اگر این حالت با رشد کودک اصلاح نشود و تا سنین بالاتر ادامه پیدا کند موجب درد پا میشود.
اگر ضربدری بودن پاها بر اثر ابتلا به بیماری خاصی باشد و منجر به دفرمیتی یا بدشکلی شدید پاها شود میتواند در راه رفتن فرد اختلال ایجاد کند. در این بیماران، درد پاها، تغییر در شکل ظاهری پاها و مشکل در راه رفتن از علائمیاست که مشاهده میشود. تغییر در نحوه ایستادن و وضعیت قرارگیری بدن میتواند بر دیگر مفاصل بدن نیز تاثیر گذار باشد و موجب بروز درد و مشکلات حرکتی شود.
در صورتی که تصور میکنید حالت ضربدری پاها احتمالا غیر طبیعی است، لازم است حتما برای ارزیابی آن به پزشک مراجعه کنید. پزشک وضعیت پاهای بیمار در حالت ایستاده و همچنین الگوی راه رفتن او را بررسی میکند و فاصلهی بین زانوها و مچ پاهای او را اندازهگیری میکند. پزشک با بررسی قد بیمار، راستای قرار گیری ران و مچ پا، تقارن زانوها، وضعیت و حالت ایستادن و راه رفتن بیمار میتواند تشخیص دهد که فرد به زانوی ضربدری دچار است یا خیر. در مواردی نیز ممکن است نیاز انجام عکسبرداری با اشعه ایکس باشد.
عوارض پا یا زانوی ضربدری عبارتند از:
حالت ضربدری زانوها به طور طبیعی در بسیاری از کودکان وجود دارد، در این مرحله توصیه میشود که کودک زیر نظر پزشک متخصص یاشد و وضعیت او به طور منظم ارزیابی شود. در صورتی که با رشد کودک و بالا رفتن سن او، حالت ضربدری زانوها به خودی خود اصلاح نشود، لازم است مدالیتههای درمانی خاصی برای اصلاح شکل پاها به کار گرفته شوند. همچنین درمواردی ممکن است با تشخیص و درمان علت زمینهای بروز پای ضربدری، این مشکل را برطرف کرد.
در صورتی که وجود اختلالات تغذیهای، بیماریهای مفاصل یا سایر بیماریها تشخیص داده شود، لازم است در ابتدا برای درمان آنها اقدام شود. مکملهایی مانند ویتامین D، ویتامین C، و سایر ویتامینها و مواد معدنی ممکن است تجویز شوند. سایر روشهای درمانی عبارتند از:
ممکن است برای پشتیبانی بهتر از زانوها و اصلاح زاویه قرارگیری زانوها و مچ پاها کفشهای مخصوص، بریسهای مخصوص استفاده در شب و دیگر ارتزها تجویز شوند. بریسها کمک میکنند که زاویه زانوها در حالت درستی قرار بگیرد و در نتیجه از ضربدری شدن زانوها در روند رشد کودک جلوگیری میکنند و وضعیت قرار گیری پاها در هنگام ایستادن و شکل راه رفتن کودک را اصلاح میکنند.
فیزیوتراپیست با بهرهگیری از برنامههای ورزشی و کششی مناسب با وضعیت و میزان انحراف پا ضربدری در بیمار به بهبود وضعیت و کاهش درد در بیماران کمک خواهند کرد.با تقویت عضلات پا،فیزیوتراپیست به بیمار کمک میکند تا بدن خود را در وضعیت صحیح قرار داده و از آسیبهای آتی به خاطر ضربدری شدن پاها نیز جلوگیری کند.
دکتر سپهریان از کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی پیشگام عقیده دارند که پای ضربدری با درجهی خفیف را میتوان با ورزشهای تقویتی که موجب بازیابی راستای صحیح زانو و ثبات آن میشود، اصلاح کرد. شما لازم است این تمرینات را برای هر یک از پاها 10 بار تکرار کنید و به تدریج با استفاده از وزنه به شدت تمرین بیافزایید یا به ما مراجعه کنید تا این زمینه به شما کمک کنیم.
این حرکت برای تقویت عضلات جلوی ران است.
این تمرین برای عضلات پشت ران مفید است.
تمرینات دیگری مانند اسکات نیمه، اسکات کامل (بشین پاشو)، حرکات اصلاحی با توپ و ورزش در آب نیز میتواند برای این مشکل مفید باشد اما لازم است زیر نظر یک متخصص انجام شود.
در مواردی که بدفرمی پاها بسیار شدید است و تا زمان بزرگسالی ادامه پیدا کرده است و یا در مواردی که یک مشکل یا بیماری خاص موجب بدفرمی پاها شده است، ممکن است انجام جراحی برای اصلاح زانو ضربدری تجویز شود.
تومور یا ورم روی مفصل یا پوشش تاندون (بافت اتصال دهنده عضله به استخوان) را کیست گانگلیون یا کیست مچ دست گویند که شبیه به کیسه مملو از مایع (کیست) است و درون آن ماده ژلاتینی مانند بدون رنگ، شفاف، چسبنده و سفتی وجود دارد. کیست دست بر حسب اندازه ممکن است سفت باشد یا حالت اسفنجی داشته باشد.
دلیل ایجاد شدن کیست مچ دست مشخص نیست. بر اساس یک نظریه آسیب دیدگی (تروما) باعث متلاشی شدن و از بین رفتن بافت مفصل میشود و کیستهای کوچکی شکل میگیرد که پس از مدتی به توده بزرگتر و آشکارتری میپیوندد. اما محتملترین نظریه این است که در ابتدا شکافی در کپسول مفصل یا غلاف تاندون ایجاد میشود و سپس بافت مفصل از آنجا خارج میشود.
پیشنهاد میشود چه در صورت بروز علائم چه در صورت بدون علامت بودن کیست برای معاینه به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از معاینه و تشخیص کیست مچ دست این اطمینان خاطر را به شما میدهد که جای برای نگرانی نیست و بهترین برنامه درمان را نیز پیشنهاد میدهد. بنابراین برای آرامش خاطر خود و درمان مناسب با متخصصان کلینیک پیشگام تماس بگیرید.
معاینه بالینی غالباً برای تشخیص کیست مچ دست کافی است.
درمان خانگی در گذشته استفاده از ضمادهای مختلف تهیه شده از تخم پرندگان و گرم کردن را شامل میشد. بیماران حتی یک کتاب سنگین را برای از بین بردن کیست روی آن میگذاشتند. اما این نوع درمانها دیگر پیشنهاد نمیشود، چون نه تنها مانع عود کردن کیست نمیشوند، بلکه در واقع آسیب دیدگی بیشتر را در پی دارند.
پزشکان معمولاً در ابتدا از یکی از روشهای محافظه کارانه زیر برای درمان کیست مچ دست استفاده میکنند و در صورت موثر نبودن آنها در نهایت انجام جراحی را پیشنهاد میدهند.
جراحی برداشتن کیست در صورت دردناک بودن، مختل شدن عملکرد مچ دست، به ویژه چنانچه دست درگیر دست پرکاربرد باشد، یا بیحسی یا گزگز دست یا انگشتان ضرورت مییابد.
پس از تایید تشخیص کیست مچ دست و انتخاب درمان مناسب، اقدامهای متفاوتی بر پایه درمان انتخابی صورت میگیرد:
از آنجایی که دلیل بروز کیست مچ دست مشخص نیست، دشوار بتوان راهکارهای مشخصی را برای پیشگیری از آن ارائه داد. مراجعه زود هنگام به پزشک و شروع سریع درمان برای جلوگیری مشکلات احتمالی آتی پیشنهاد میشود.
استفاده از کمربند طبی برای افرادی که از درد ناحیه پایینی کمر رنج میبرند، میتواند یک کمک بسیار بسیار مؤثر باشد. با استفاده از کمربند طبی، درد ناحیه پایین کمر، بدون استفاده از دارو، فوراً و بهشکل ناگهانی و شگفتآوری تسکین مییابد. از سوی دیگر بسیاری از متخصصین دردهای کمر، بر این عقیدهاند که استفاده از کمربند طبی به شکل نامناسب حتی میتواند مشکل را بدتر نیز کند.
اگر کمر شما آسیب ببیند، بهترین کمربند طبی میتوانند به عنوان کمربند پشتیبان و تقویتکننده کمری عمل کنند. کمربندهای طبی برای ثبات و تعادل بدن شما از خارج بدن فشار وارد میکنند و با این کار کمر از کشیده شدن و آسیب در امان میماند.
پشت کمر بهطورطبیعی، در قالب ماهیچههای شکمی، پشتیبان و تقویتکنندههای طبیعی پیشساخته خودش را دارد، این عضلات به نوار بافت پیوندی ناحیه پایینی کمر الحاق میشوند و همچنین این ناحیه نیز به عضلات پایین کمر متصل میشود که دورتادور کمر را احاطه میکنند.
1- بلافاصله بعد از عمل جراحی میتوان از کمربندهای طبی (بریسهای کمری) برای کمک به تثبیت ستون فقرات استفاده کرد.
2- کمربندهای طبی میتوانند بعد از آسیبهای خفیف کمر با محدودسازی حرکت ستون فقرات در ناحیه پایینی کمر، در همان مراحل اولیه، مفید واقع شوند.
3- در واقع محدود کردن حرکت پایین کمر اجازه میدهد برخی آسیبهای کمر التیام یابند. برخی استفادهکنندگان از کمربندهای طبی بیان میکنند که این کمربندها شکمشان را تثبیت و تقویت میکند ، طرز قرار گیرى بدنشان را بهبود می دهد و کمی از بار ناحیه پایینی کمرشان میکاهد.
4- کمربندهای طبی میتوانند در هنگام درد کمر، در زمان انتقال از حالتی به حالت دیگر (مثلاً از حالت نشسته به ایستاده) آن را راحتتر سازند.
5- اگر شغل شما جزء مشاغل سختی است که به پایین کمرتان فشار وارد میکند ، هنگامیکه بعد از یک آسیبدیدگی کمر برای اولین بار به سرکارتان باز میگردید، این نوع کمربندها میتوانند با پیشگیری از کشیدگی بیش از حد در ناحیه ستون فقرات به شما کمک میکنند.
در بین پزشکان این نگرانی وجود دارد که استفاده بیش از حد از کمربندهای طبی، این احتمال را بهوجود میآورد که به دلیل کم کار شدن برخی از عضلات که ستون فقرات را تثبیت میکنند، آنها را ضعیف کرده و باعث تحلیل رفتن این عضلات گردد. به عبارت دیگر، عضلات و رباطهایی که مجبور به کار نیستند به دلیل پشتیبانی و کمک کمربند ضعیف خواهند شد. این تقاضا از کمربند هر روز بیشتر و بیشتر خواهد شد تا جایی که در برخی نقاط، کمربند دیگر قادر به انجام کار زیادی نبوده و ممکن است آسیب هم به وجود آورد.
برای هر نوع درمان درد کمر، حتماً بایستی با پزشکتان همیشه آن را درمیان بگذارید.اگر پزشکتان استفاده از کمربند طبی را برای شما تأیید کرد، بسته به شرایط و شدت علائمتان، نیازها و دیگر معیارها، گزینههای زیادی برای انتخاب وجود دارد.
برخی از انواع رایج کمربندهای طبی خشک عبارتند از: