پارگی رباط صلیبی زانو

پارگی رباط صلیبی زانو از عواملی  است که بسیاری از افراد در ورزش‌های خاص را درگیر می‌نماید. از علائم  این ضایعه درد، تورم و عدم وجود ثبات و ایستایی در حالت ایستاده در فرد است. پارگی رباط صلیبی زانو درجات  مختلفی دارد.در کلینیک تخصصی پیشگام بر اساس درجه آن اقدام درمانی  صورت می‌گیرد.

رباط صلیبی جلویی (ACL) ازجمله رباط‌های مهم داخلی مفصل  زانو  می‌باشد. رباط متقاطع جلویی یا رباط صلیبی جلویی(قدامی) دارای وظیفه محدود کردن حرکت استخوان درشت‌نی به سمت جلو و همچنین چرخش داخلی آن در صاف کردن زانو است. همچنین وظیفه دیگر این رباط این است که در یک زنجیره حرکتی بسته، از حرکت استخوان ران به سمت عقب جلوگیری به عمل می‌آورد. 

نشانه‌های آسیب‌دیدگی رباط متقاطع زانو

  از نشانه‌های آسیب‌دیدگیACLمی‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• معمولاً در افراد آسیب‌دیده در هنگام آسیب که در حین چرخش شدید و ناگهانی زانو بوده است، صدایی از زانویشان شنیده شده است و بلافاصله آن‌ها دچار زانودرد شدید گشته‌اند .
• معمولاً در 2 ساعت اول پس از آسیب زانو متورم و گرم شده است.
• احساس بی‌ثباتی در زانوی فرد آسیب‌دیده و نیز اقرار به خالی کردن زانو در راه رفتن توسط بیمار. گفتنی است برخی از بیماران فقط در حالت راه رفتن سریع ،دویدن یا از پله پایین آمدن دچار زانودرد یا خالی کردن زانو می‌شوند .

علل و عوامل پارگی رباط زانو

رباط متقاطع زانو به چند علت می‌تواند دچار آسیب شود:

• تغییر مسیر سریع پا
• فرود آمدن نادرست در هنگام پریدن
• پایین آوردن سرعت دویدن ناگهانی
• ضربه مستقیم
• مطالعات بسیاری نشان داده است که در برخی ورزش‌ها، پارگی رباط یا آسیب ACL در ورزشکاران زن از ورزشکاران مرد بیشتر است.چنین چیزی به علت وجود تفاوت در فیزیک زنان، قدرت عضلانی و کنترل عصبی عضلانی آنان است. از دیگر علل مطرح شده می‌توان به وجود تفاوت در نحوه قرار گرفتن لگن خاصره و اندام‌های تحتانی (پا)، بالا بودن میزان شلی رباط‌ها در زنان و تأثیر استروژن بر ویژگی‌های رباط‌ها اشاره کرد.

معاینه‌های رایج در خصوص آسیب رباط زانو

• معاینه در زمینه زانوی آسیب‌دیده همیشه باید از سوی پزشک متخصص صورت پذیرد. آسیب‌های  مفصل زانو در بسیاری از ورزش‌ها شیوع داشته و درمان صحیح آن بسیار با اهمیت است. به همین دلیل به نظر می‌رسد که اطلاعات موجود در این زمینه می‌تواند کمک زیادی به مربیان و ورزشکاران نماید و دیدگاه آنان را نسبت به روش‌های تشخیصی پزشک متخصص در زمان بروز چنین آسیب‌ها و پارگی‌هایی بهبود دهد. گفتنی است معاینه کامل و کافی و بدون نقص تقریباً غیرممکن بوده و تنها در صورتی امکان‌پذیر است که عضله‌های مخالف رها و منبسط باشند. ازجمله اطلاعاتی که می‌تواند به پزشک معالج در جهت تشخیص بهتر آسیب‌دیدگی کمک نماید عبارت‌اند از:
• جهت وارد شدن ضربه و مقدار نیروی واردشده در هنگام وقوع آسیب می‌تواند اطلاعات مهمی را برای ارزیابی نوع و شدت آسیب به پزشک ارائه نماید.
• معاینه ناحیه آسیب‌دیده و مشاهده تورم در اطراف مفصل و داخل آن نیز می‌تواند در تشخیص مفید باشد. بروز خون‌مردگی روی ناحیه آسیب‌دیده یا اطراف مسیر رباط‌های جانبی می‌تواند مبین خونریزی و پارگی رباط باشد. در مواقع تجمع مایع در مفصل زانو، تورم به بالای استخوان کشکک نیز کشیده می‌شود. پزشک متخصص با واردکردن فشار دست خود بر قسمت‌های بالایی و پایینی کشکک می‌تواند تشخیص دهد آیا تجمع مایع ادامه دارد یا نه.
• لمس کردن ناحیه آسیب‌دیده: پزشک با معاینه خطوط روی مفصل زانو و تمام مسیرهای رباط جانب خارجی را موردبررسی قرار داده و عکس‌العمل بیمار را برسی می‌نماید. علاوه بر آن تورم ناشی از تجمع خونریزی را که در امتداد رباط پخش شده است نیز هنگام معاینه پارگی رباط  زانو قابل تشخیص است.
• پزشک معالج با معاینه دامنه حرکتی هرگونه محدودیت باز و بسته شدن  مفصل زانو را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. از علائم پارگی منیسک زانودرد در هنگام حرکت یا کاهش دامنه حرکتی می‌باشد.
• از سایر روش‌های تشخیصی می‌توان به معاینه پایداری اشاره نمود. چنین معاینه‌ای بدین منظور صورت می‌گیرد که پزشک بتواند ناپایداری زانو ناشی از ورزش را تشخیص و نسبت به آن تصمیم‌گیری کند. انجام معاینه کامل بدون رهایی عضله‌ها از فشار غیرممکن است. این امر تا حدی است که گاهی وجود درد در ناحیه امکان انجام معاینه کامل را غیرممکن می‌نماید.
• روش تشخیصی اشعه ایکس: گرچه هر آسیبی توسط این تصویربرداری نشان داده نمی‌شود ولی از این ابزار می‌توان بدین منظور استفاده کرد که آیا آسیب با شکستگی استخوان در ارتباط می‌باشد یا خیر.
• روش تشخیصی ام آر آی: این روش تشخیصی می‌تواند تصاویر بهتری از بافت‌های نرم مانند رباط صلیبی قدامی را ارائه نماید. بااین‌حال، برای تشخیص پارگی رباط  زانو  معمولاً به MRI نیازی نیست.
•  انجام معاینه رباط جانب خارجی:  این معاینه در دو حالت امکان‌پذیر می‌باشد، هنگامی‌که  مفصل زانو کاملاً باز است و یا در زاویه 20 تا 30 درجه خم شده است. مقایسه مفصل زانوی آسیب‌دیده با زانوی پای سالم می‌توان زاویه ناپایداری را تعیین نمود.
• انجام معاینه رباط‌های جانب داخلی و رباط صلیبی قدامی: هنگامی‌که تصور می‌شود رباط متقاطع یا رباط‌های جانبی آسیب دیده‌اند از آزمون کشش زانو استفاده می‌شود. بدین‌صورت که فرد آسیب‌دیده به پشت دراز می‌کشد و زانوی او در وضعیت زاویه 90 درجه است.
• انجام معاینه تجمع مایع در ناحیه  مفصل زانو. پزشک توسط حرکت دست‌ها به سمت یکدیگر مایع داخل مفصل زانو را فشرده،پس‌ازآن با فشار انگشت شست روی استخوان کشکک اگر مایعی در زیر استخوان جمع شده باشد کشکک شروع به جابجایی می‌کند.
• انجام معاینه پایداری رباط  مفصل زانو در زمانی که  زانو باز باشد. اگر مفصل زانو لق باشد رباط جانب خارجی و همچنین کپسول جانب داخلی خلفی و رباط صلیبی قدامی آسیب دیده‌اند.

درمان پارگی رباط زانو

انجام درمان پارگی رباط صلیبی زانو قدامی به میزان جدی بودن عارضه، وجود آسیب‌های دیگر در ناحیه و میزان فعالانه بودن شیوه زندگی فرد آسیب‌دیده بستگی خواهد داشت.

کاری که بیمار باید انجام دهد این است که هر چه زودتر به پزشک معالج مراجعه کرده و نسبت به درمان آسیب‌های حاد و ازجمله پارگی رباط  زانو بر اساس روش‌های ذکرشده  در بخش آسیب رباط اقدام نماید. درصورتی‌که علائمی همانند درد در هنگام حرکت، محدودیت دامنه حرکت، تورم در  مفصل زانو، ایجاد حساسیت موضعی در امتداد رباط‌ها یا عدم ثبات مانند خالی کردن  زانو مشاهده نمود با پزشک مشورت کند.

پزشک معالج در آسیب رباط اقدام به پرهیز از انجام فعالیت‌های ورزشی نموده و در اسرع وقت اقدام به تمرین برای عضله‌های جلو و پشت ران می‌نماید. در برخی مواقع استفاده از یک بانداژ حمایتی گچی تجویز  می‌گردد و این نوع درمان برای چند هفته به طول می‌انجامد. در پارگی کامل  یا درجه3، بی‌حرکتی در قالب گچی برای چند هفته تجویز و به دنبال آن 3 هفته قالب گچی متحرک مورداستفاده قرار می‌گیرد. این نوع درمان به‌عنوان درمان جایگزین جراحی یا درمان غیرتهاجمی به‌کاربرده می‌شود. در جهت حفظ عملکرد عضله‌ای ران، تمرین‌ها و ورزش‌های خاص عضلانی توسط پزشک معالج تجویز می‌شود. تمرین‌ها باعث افزایش قدرت عضلات، افرایش توان و نیز افزایش دامنه حرکتی در  مفصل زانو می‌شود.

درمان غیرتهاجمی پارگی رباط‌های زانو

• استفاده از داروهای مناسب باعث کاهش درد و تورم زانو می‌شود. استراحت کردن و داروهای ضد درد می‌توانند به کاهش علائم بیماری کمک کنند. امکان دارد در ابتدای درمان برای محدود کردن درد به استفاده از بریس بلند و عصای زیر بغل رجوع شود.
• معمولاً پارگی‌های PCL که خیلی شدید نباشند را با یک برنامه توان‌بخشی پیش‌رونده می‌توان درمان نمود. بیمارانی که تمایل به بازگشت به فعالیت‌های روزمره دارند ممکن است قبل از بازگشت به فعالیت‌های مذکور نیاز به یک بریس عملکردی زانو داشته باشند. این بریس ها در زمانی که  PCL به‌درستی عمل نمی‌کند جایگزین ثبات زانو شده و به جلوگیری از توقف زانو از حرکت در طول فعالیت آرام کمک می‌نماید.
• بیشتر بیماران بعد از آسیب PCL درمان‌های غیر جراحی استفاده می‌کنند. پزشکان توان‌بخشی می‌توانند درد و تورم را با استفاده از یخ، تحریک الکتریکی استفاده از طب سوزنی، حرکت‌درمانی و دوره‌های استراحت درمان می‌کنند.
• پزشکان توان‌بخشی از تمرینات ورزشی و نیز برای بهبود قدرت عضلات چهار سر در جلوی ران برای کمک به بازآوری حرکات نرمال مفاصل و عضلات استفاده می‌نمایند.
• پزشک متخصص اقدام به تجویز  بریس های زانو برای شرایط به وجود آمده می‌نمایند.

بهبودی و عوارض پارگی رباط زانو

این‌که بیمار و ورزشکار آسیب‌دیده تا هنگامی‌که دامنه کامل حرکتی و قدرت عضلانی خود را در  مفصل زانو به دست نیاورده‌اند در تمرین‌های فعال عادی شرکت نکند بسیار اهمیت دارد.